10366,2%-0,04
40,35% 0,24
46,92% 0,49
4349,52% 0,54
6958,85% 0,87
Son günlerde meclis gündeminde yer alan “Sağlıkla İlgili Bazı Kanunlarda ve 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ ile ilgili maddelerden biri Kenevir üretimine ilişkin idi. Bilindiği üzere Türkiye’de kenevir yetiştiriciliği şu an sıkı denetim altındadır. Endüstriyel kenevir ekimi, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hazırlayacağı yönetmelikler kapsamında, devlet kontrolünde ve sınırlı amaçlarla gerçekleştirilebilmektedir. Yeni teklif ile bu yasal çerçevenin kenevir bitkisinden elde edilecek ürünlerin kullanım alanını tıbbi ürünler yanında sağlık destek ürünleri ve kişisel bakım ürünlerini de kapsayacak şekilde genişletilmesi hedeflenmektedir. Teklifin gerekçesi olarak dünyada kenevirin sağlık alanındaki potansiyel faydalarına atıf yapılarak, ihtiyaç duyulan kenevir ham maddesinin kontrollü bir şekilde yurtiçi üretimle karşılanması ve sağlık sektöründe rekabet gücünün artırılması amaçlandığı belirtilmektedir. Yapılacak düzenleme ile kenevir ekimi ve hasadı yine Tarım ve Orman Bakanlığı denetiminde olacağı; buna karşın tıbbi kenevirden elde edilecek ürünlerin işlenmesi, ruhsatlandırılması ve satışının Sağlık Bakanlığı’nın kontrolünde yürütüleceği, ürünlerin sadece eczanelerde satılmasına izin verileceği ve elektronik takip sistemi ile izlenerek tedarik zincirinin korunacağı vurgulanmaktadır. Ancak yapılacak düzenleme kenevir içerikli ürünlerin yasal zeminde çok daha geniş bir yelpazede üretilebilmesinin önünü açabileceği gözden kaçırılmamalıdır.
Kenevir Bitkisinin Tıbbı Kullanımı
Kenevir bitkisinin bazı tıbbi kullanımları bilimsel olarak desteklenmektedir; özellikle belirli epilepsi türleri ve ağır hastalıklarda kenevir kökenli ilaçların fayda sağlayabildiği bilinmektedir. Ancak bu meşru kullanım alanları son derece sınırlıdır ve kontrollü tıbbi koşullarda uygulanır. Teklifin belirsizliği, kenevirin tıbbi kullanım kisvesi altında ticari pazara dönüşebilme ihtimalinden kaynaklanıyor. “Kişisel bakım ürünleri” tanımının muğlaklığı dikkat çekicidir. Bu ürünlerin tüketiciye ne gibi benzersiz bir sağlık faydası sağlayacağı net olmamakla birlikte, ürünlerin eczanelerden reçetesiz alınabilecekse, hangi denetim ve kontrol mekanizmalarının devrede olacağı belirsizdir. Türk Toraks Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu olarak, teklif edilen genişlemenin halk sağlığı açısından bir dizi kaygıyı beraberinde getirdiğini düşünüyoruz. Kenevir (Cannabis sativa) bitkisinde bulunan THC (tetrahydrocannbinol) tıpkı tütün gibi bağımlılık yapıcı bir maddedir. Özellikle gençler için oldukça riskli bir madde olan kenevirden elde edilen THC’nin ergenlik döneminde kullanımının beynin gelişimini olumsuz etkilediği, öğrenme ve hafıza süreçlerinde kalıcı bozulmalara yol açabildiği bilinmektedir.
Tıbbi Kenevir
Diğer bir kaygı alanı, kötüye kullanım ve kaçak yollarla tüketim riskidir. Bugün dahi ülkemizde elektronik sigaraların içeriklerine dair denetimde zorluklar yaşanmaktadır. Hatta “nikotin yok” diye pazarlanan e-sigara likitlerinin bile birçoğunda nikotin bulunduğu, hatta bazılarında kenevir türevleri tespit edildiği bildirilmiştir. Sonuç olarak; kenevir üretiminin genişlemesi ve daha fazla ürün çeşidine girmesi, denetimsiz kullanımların da artabileceği endişesini doğurmaktadır. Endüstrinin pazarlama taktiklerine karşı özellikle gençleri ve kırılgan grupları korumak için çok sıkı önlemler alınması şarttır. Aksi takdirde, “tıbbi kenevir” etiketi altında başlayan süreç, kontrolsüz bir tüketim dalgasına dönüşebilir. Öte yandan, küresel tütün endüstrisinin kenevir pazarına ilgisi de göz ardı edilmemelidir. Teklif edilen yasanın bir modernleşme hamlesi mi yoksa pazarlama stratejisi mi olduğu tartışma konusudur.
Kamu Sağlığı Gözetilmeli
Meclis gündemindeki kenevir düzenlemesi kamu sağlığını önceleyen bir yaklaşımla ele alınmalıdır. Türk Toraks Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu olarak, yasa teklifinde yer alan kenevir üretimi, ruhsatlandırılması ve satışı ile ilgili yapılacak düzenlemenin toplumun sağlığını ve geleceğini şekillendireceğini göz önünde bulundurarak uygun düzenlemeler yapılmasını, kontrolsüz bir genişlemeden ziyade, kademeli ve zarar vermeme ilkesine dayalı bir yaklaşım benimsenmesini, toplumun sağlığını önceleyen yasal bir çerçevenin oluşturulmasını, halkın bilgilendirilmesini, endüstri etkinliklerinin izlenmesini, denetimlerin yasal çerçevede uygulanmasını önermekteyiz. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
