11288,05%-0,71
41,10% 0,23
47,98% -0,04
4562,43% 1,19
7244,37% 0,74
Parkinson Hastalığı Nedir?
Parkinson hastalığı beyinde dopamin içeren hücrelerde kayıp ile seyreden yavaş ilerleyici bir hastalıktır. Hastalığın belirtileri 40-70 yaşları arasında, sıklıkla da 60’lı yaşlarda başlar. Tüm Parkinson hastalarının sadece %5’inde hastalık başlangıç yaşı 20 ila 40 yaşları arasındadır. Genç yaş grubundaki bu hastalarda genetik nedenler söz konusu olabilir. Erkeklerde kadınlara oranla biraz daha sık görülür
Başlıca belirtileri hareketlerin yavaşlaması (bradikinezi), istirahat sırasında uzuvlarda titreme olması (istirahat tremoru), kaslarda sertlik (rijidite), zamanla duruş ve dengeyi koruyan reflekslerin bozulması şeklinde sıralanabilir. Bunların yanı sıra koku duyusunun azalması, uzuv ve eklemlerde ağrı, ruhsal çöküntü hali (depresyon), uyku bozuklukları, unutkanlık gibi hareket dışı belirtiler de gelişebilir.
Genel olarak Parkinson belirtileri şu şekilde listelenebilir:
Parkinson Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Parkinson hastalığı tanısı klinik muayene verilerine dayanılarak konulur, tedaviye alınan olumlu yanıt tanıyı doğrulayıcı kanıt oluşturur. Parkinson hastalığı tanısını kesinleştirmek üzere herhangi bir beyin görüntülemesi veya özel bir kan tahlili yapılması zorunlu değildir. Söz konusu incelemelere hastalığın ayırıcı tanısına giren diğer nedenleri dışlamak amacıyla başvurulur. Yaşlılığın getirdiği yavaşlıkla ya da depresyonun verdiği yavaşlık Parkinson hastalığı belirtilerinden olan hareketlerdeki yavaşlama karıştırılabilmektedir. Parkinson ile yaşlılığın getirdiği yavaşlık ve depresyonun yavaşlığını ayırt etmede DAT-Scan taraması başarılı sonuçlar alınmasını sağlamaktadır.
Parkinson hastalarının mümkün olduğu kadar çeşitli gıdalarla karışık ve dengeli biçimde beslenmeleri önerilir. Günlük besinler, bünyeye uygun miktarda sebze, bakliyat, meyve, yeterli protein, karbonhidrat ve az miktarda sıvı yağ ve az tuz içermelidir. Parkinson’da düşme riski olduğu için kemik erimesine karşı dikkatli olunmalıdır. Kalsiyum ile D vitamini değerlerini ölçüp ona göre bir diyet ve tedavi önerilir. Baklanın yeşil kabukları ve yaprakları, vücutta dopamine çevrilir. Fazla miktarda yenildiğinde yüz, boyun veya uzuvlarda istem dışı oynamalar (diskineziler) ortaya çıkabilir. Bu nedenle baklanın aşırı ve sık tüketiminden kaçınılmalıdır.
Günümüzde Parkinson hastalığındaki belirtilerden sorumlu olan dopamin hücrelerinin hasarını tamamen onaracak kesin bir tedavi henüz bulunamamış olmakla birlikte, hastalık belirtileri ilaçlarla önemli ölçüde azaltılabilmektedir. Mevcut ilaçlar beyinde eksilmiş olan dopamini yerine koyar veya onun etkisini taklit eder. Bazıları da dopaminin kimyasal yolla parçalanmasını engelleyerek etkisini artırır. İlaçların ömür boyu, düzenli olarak alınması gerekmektedir. Tedavide kullanılan aynı çeşit ve aynı dozdaki bir ilaç bir hastada yarar sağlarken, bir diğerinde etkisiz olabilmektedir, yani Parkinson tedavisi tamamen kişiye özeldir. Eğer ilaçlar hekimin tavsiyesi dışında kesilecek olursa, hastalık belirtileri er geç tekrar başlayacağı gibi, ilaçların ani kesilmesi bazen hayatı tehdit eden durumlara da yol açabilir. Hastalara ilaçlar kadar beden hareketleri (egzersiz) yaptırmak da sıklıkla yararlı olmaktadır.
Hastaların üçte biri ilaç tedavisi ile uzun yıllar iyi cevap alınan ve yaşamlarında önemli bir kısıtlama olmadan yaşayabilen kişilerdir. Kalan grubun bir kısmında ilaca cevap kısıtlıdır ve doz arttırıldıkça yan etkiler, zamanla da ilaca cevapsızlık görülebilir. Ayrıca, zamanla gün içerisinde aşırı hareketli (açık) ve aşırı hareketsiz (kapalı) olarak geçirilen, motor hareketlerde dalgalanmalar olarak tanımlanan değişken dönemler ortaya çıkabilir. Parkinson hastalığının bu dönemi ‘ İleri Evre Parkinson Hastalığı ‘olarak tanımlanmaktadır ve bu dönemde cihaz destekli tedaviler kullanılmaktadır. Cihaz destekli tedaviler infüzyon tedavileri ve cerrahi tedaviler olarak ikiye ayrılmaktadır.
İlaçlardan yan etkiler nedeniyle yeterli yarar görülmediği takdirde, özellikle bazı belirtiler için ameliyatlar önerilir. Cerrahi girişim uygulanacak hastanın nispeten erken yaşlarda olması, hastalık tanısı konduktan 5 yılını doldurmuş olması, beyin manyetik rezonans (MR) görüntüleme incelemelerinin normal bulunması, unutkanlığın ya da yıllarca antipsikotik ilaçlar kullanmayı gerektiren psikiyatrik hastalıkların olmaması gerekmektedir. Cerrahi tedaviler derin beyin stimülasyonu (beyin pili) ameliyatlarıdır. Beyin pili ameliyatında beynin derin yapılarında yerleşmiş olan “beyin dopamin hücre çekirdeklerine” oldukça hassas bir yöntemle ince kablolar yerleştirilmekte ve göğüs duvarı bölgesine konulan bir jeneratör aracılığıyla devamlı elektriksel uyarı verilmektedir. Bu sayede, hastalık nedeniyle elektriksel aktivitesi bozulmuş olan sinir hücreleri tekrar düzene girmekte ve hastalığın belirtileri kaybolmaktadır.
İleri evre Parkinson hastalığı tedavisinde kullanılan iki farklı infüzyon tedavisi bulunmaktadır. Birincisinde ağızdan alınan ilaçlara bağlı motor dalgalanmalar gelişen Parkinson hastalarını tedavi etmek amaçlı kullanılan hızlı etki gösteren, cilt altı enjeksiyon ya da devamlı infüzyon şeklinde uygulanan cihaz destekli bir tedavidir. Hastalar hekim gözetiminde kısa süreli hastaneye yatırılarak hemşire desteği ile enjeksiyon eğitimi verilerek uygun enjeksiyon dozu belirlenir. Gün içi 4-6 dan fazla enjeksiyon iğnesine ihtiyaç duyan hastalarda devamlı infüzyon pompasına geçilmektedir. Diğer infüzyon tedavisinde ise jel haline getirilmiş ilaç özel bir pompa vasıtası ile ince barsaktan infüzyon şeklinde uygulanan bir yöntemdir. Gastroenteroloji uzmanı tarafından, perkütan endoskopik gastrostomi (PEG) adı verilen bir yöntem ile mideye kateter adı verilen kalıcı bir sistemle ve mideden ince barsağın jejunum parçasına bir uzatma tüpü iletilmektedir. Daha sonra kateterin ucuna pompa takılarak ilaç dozunun son ayarları yapılmaktadır. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
